Repetitiescène voor ’12 gezworenen’ (foto Escha Tanihatu)
Gezien: Zaterdag 6 oktober 2018, Middelburgs Theater, Minitheater; ’12 gezworenen’, Reginald Rose; regie: Willem Huijbreghs; spel: Ploneke Scholtsz, Jeanet Manusama, Koen Mijnheer, Ginny Tevel, Barbara Kouwijzer, René de Jonge, Cees Baijens, Anke Tanihatu, Caroline Scheer, Larissa de Keijzer, Ellen Jongejan, Derek Meijer.
Twaalf juryleden moeten een oordeel vellen over het lot van een zestienjarige jongen. Zij hebben net dagenlang een proces bijgewoond waarin de jongen als verdachte terecht stond voor de moord op zijn vader. Is hij schuldig of onschuldig? Op die vraag moet de twaalfkoppige jury een eensluidend antwoord geven. Luidt het antwoord ‘schuldig’ dan volgt de doodstraf, is het antwoord ‘onschuldig’ dan zal de jongen worden vrijgesproken. Twaalf mensen verenigd in een jury moeten het dus eens zien te worden, moeten een unaniem oordeel vellen over ‘leven’ of ‘dood’. Daar mogen we best even tijd aan besteden, vindt Nummer 8, het enige jurylid dat bij de eerste stemmingsronde ‘onschuldig’ zegt. Dit tot verbijstering van de andere elf juryleden, die allen overtuigd zijn van het feit dat de jongen de moord heeft gepleegd. Sommigen willen ook het liefst zo snel mogelijk het juryberaad afronden. De getuigenverklaringen zijn immers helder? Die jongen heeft het gedaan, wat valt er nog te twijfelen? Heel veel zo zal in de komende uren blijken. En als er reden is tot twijfel, mag je dan iemand de dood in sturen?
Het Middelburgs Theater maakt er een fijn toneelfeest van met verrassend goed ensemblespel, waarin enkele ervaren spelers je weer doen smullen van hun acteertalent, maar waarin vooral ook spelers met iets minder ‘vlieguren’ bewondering afdwingen met de vorderingen die ze hebben gemaakt. Zo weet jurylid Nummer 2 te imponeren met haar geloofwaardige invulling van een bescheiden, toegewijde vrouw die haar taak als jurylid serieus neemt. Jurylid 9 verrast met de subtiele invulling van haar rol als broze, maar ook moedige, oudere vrouw. Ook jurylid Nummer 4 dwingt respect af voor het optimaal gebruik van de spelruimte die haar personage biedt. Auteur Reginald Rose heeft niet elk personage evenveel inhoud meegegeven. Zo lijkt bijvoorbeeld de enige drijfveer voor Jurylid 7 te zijn dat hij snel naar een honkbalwedstrijd wil. Ook Jurylid 12, een reclameman en Jurylid 6, een huisschilder kregen van de schrijver geen boeiend emotioneel pakket mee om spelmatig hun tanden in te zetten. Daar ligt een mooie uitdaging voor regie en spelers en die zijn ze met veel enthousiasme en succes aangegaan. Hier en daar wordt wel wat veel mimiek gebruikt, met name door juryleden 10 en 3, maar dat is slechts een kanttekening
De kracht van ’12 gezworenen’ zit vooral in het spetterende ensemblespel dat je als toeschouwer vaak op het puntje van je drijft. Ensemblespel waarin toch ook elk jurylid zich individueel weet te onderscheiden. Elk van hen weet de aandacht te trekken. Sommigen krijgen daar door de inhoud van hen rol meer mogelijkheden toe. Zo leveren de confrontaties tussen het eerst twijfelende jurylid Nummer 8 en de fanatiek overtuigde Nummer 3 heerlijke spelmomenten op. De vormgeving is strak en functioneel met een fraaie ‘marmeren’ achterwand. Na een strijd waarin vooroordelen, persoonlijke frustraties, woede, discriminatie, medeleven over elkaar heen buitelen, komt het eindoordeel. Op de speelvloer rest de troep aan lege bekertjes als overblijfsels op een slagveld of na een woest feest.
’12 gezworenen’ is nog te zien in het Minitheater in Middelburg t/m zondag 18 november. Speellijst en reserveringen: www.middelburgsminitheater.nl
Cultuur Overal 