Gezien: ‘Tussen Ons’ van Alan Ayckbourn; vrijdag 22 maart in Scheldehof Vlissingen; door De Zeeuwse Komedie; regie: Marieke van Dijk; cast: Emiel Koorneef, Anneke van Jaarsveld, Bryan Plant, Petula van den Heuvel, Marike Kerklaan; techniek: Dominique Duijndam.
Het staat zeer terecht verwoord in de flyer bij de voorstelling ‘Tussen Ons’ van de Zeeuwse Komedie: ‘Bij de Britse bijspelauteur Alan Ayckbourn gaat het vaak om de diepere laag’. ‘Zijn thema’s zijn vaak het gezinsleven dat het heroïsche en impulsieve uit de mens weg haalt. Hij schept kleine werelden om te lachen en zachtjes bij te huilen’.
Dat zijn treffende omschrijvingen. Wie het werk van Ayckbourn een beetje kent, weet dat je bij zijn stukken veel plezier kunt hebben en schrijnende pijn zult voelen. En herkenning natuurlijk als de tragiek in de onderlaag wordt getroffen. ‘Tussen Ons’ dateert al van 1976. Dat maakt dit stuk echter niet gedateerd. Onmacht om met moeilijke situaties om te gaan, of niet te kunnen omgaan met zorgen en verlangens waar je naasten mee worstelen, is immers van alle tijden. En die onmacht leidt dan vaak tot onbegrijpelijk en onhandig gedrag. En als we dat bij anderen zien, valt daar om te lachen. Hard te lachen zelfs om niet te laten blijken: ‘zo stom zou ik zelf ook kunnen doen’.
Ja, dat soort diepere laagjes wist Ayckbourn treffend te verweven in zijn stukken. Aan regie en cast altijd weer de uitdaging om die onderliggende thematiek bij het publiek te laten ervaren. In deze uitvoering van ‘Tussen Ons’ heeft de regie gekozen voor een kluchtige benadering met personages die met dikke contouren zijn geschetst. Het verhaal speelt zich af in de garage van Guus, die daar de meeste tijd aan het klussen is om maar niet bij zijn ruziënde vrouw Vera en zijn moeder in de woonkamer te hoeven vertoeven. Guus heeft een autootje te koop en Nico heeft belangstelling dat aan te schaffen voor zijn vrouw Joyce. Tussen beide echtparen schuurt het. Vera staat op het punt van instorten, schoonmoeder treitert, Joyce is ontevreden over de offers die ze als echtgenote en moeder moet brengen, Nico voelt zich tekort gedaan en tekort geschoten en Guus verschuilt zich achter lachen en klussen.
Met de keus voor de kluchtige aanpak lijkt deze tragikomedie niet geheel tot zijn recht te komen. De vet gespeelde personages roepen weinig herkenning op. Met uitzondering van Petula van den Heuvel die als Joyce de onvrede met haar leven geloofwaardig en met ijzige humor weet te spelen. In het professionele toneel is het meestal simpel de gewenste cast samen te stellen. In het amateurcircuit is het een uitdaging te werken met beschikbare spelers en leeftijden. Wat te doen bijvoorbeeld als een jonge vrouw een schoonmoeder van 82 moet spelen? In dit geval is gekozen voor karikatuur met uitbundig glanzende, grijze pruik en zeer uitvergrote ouderdomsfysiek. Grappig voor de liefhebbers. De keus voor uitvergroting loopt als rode draad door de voorstelling met kreten en grote gebaren bij een klap op een schouder of vertwijfeling en met heel heftig trillen als er ongemak verbeeld moet worden. Alles passend in de keus voor een kluchtige aanpak, maar een uitbundige lach leverde het maar mondjesmaat op. Veel beter kwam uiteindelijk aan het einde toch de tragiek beter naar boven toen de zenuwinzinking van Vera, zwijgend op de vuilnisbak, door niemand meer ontkend kon worden.
De Zeeuwse Komedie heeft inmiddels onderdak gevonden in de film/theaterzaal van Scheldehof. Maar toch, maar toch…..: De herinnering blijft aan De Zeeuwse Komedie in het Vestzaktheater. Maar ja, wat koopt een mens voor nostalgie?
‘Tussen Ons’ door de Zeeuwse Komedie, Scheldehof Vlissingen, nog te zien: 24, 28 maart, 5, 6, 7, 12 en 18 april. Info: www.zeeuwsekomedie.nl
Cultuur Overal 